Nawrót choroby alkoholowej to jedna z największych obaw osób wychodzących z uzależnienia. Choć wielu alkoholików uzyskuje trwałą abstynencję, statystyki pokazują, że nawroty alkoholowe są częstym i naturalnym elementem procesu zdrowienia. Zazwyczaj nie pojawiają się nagle – mają swoje fazy i dają wyraźne sygnały ostrzegawcze. Im szybciej zostaną rozpoznane, tym większa szansa na zatrzymanie nawrotu, zanim dojdzie do ponownego sięgnięcia po alkohol.
Spis treści
Nawrót choroby alkoholowej to element procesu zdrowienia, nie porażka
Nawrót choroby alkoholowej to powrót do starych schematów myślenia, emocji i zachowań, które prowadzą osobę uzależnioną z powrotem do picia. Nie zawsze musi oznaczać natychmiastowe sięgnięcie po alkohol – często zaczyna się znacznie wcześniej, na poziomie emocjonalnym i psychicznym, zanim pojawi się fizyczne picie. Nawroty mogą rozwijać się stopniowo i przebiegać w kilku fazach, z których każda niesie charakterystyczne symptomy ostrzegawcze.
Choć nawrót często jest odbierany jako osobista porażka, warto spojrzeć na to z innej perspektywy. W terapii uzależnień takie sytuacje traktuje się jako naturalny etap procesu zdrowienia, który może nieść ważne informacje o tym, który element terapii wymaga wzmocnienia.
Ile trwa nawrót choroby alkoholowej?
Nawrót choroby alkoholowej nie zaczyna się w chwili sięgnięcia po kieliszek – to proces, który może rozwijać się stopniowo przez dni, tygodnie, a nawet miesiące. Jego przebieg jest często subtelny i trudny do zauważenia na wczesnym etapie, szczególnie bez odpowiedniej samoświadomości i wsparcia terapeutycznego.
Czas trwania i dynamika nawrotu są silnie indywidualne. Wpływają na nie m.in.:
- długość i jakość wcześniejszej abstynencji,
- umiejętność rozpoznawania swoich emocji i potrzeb,
- dostęp do wsparcia (grupy, terapia, bliscy),
- poziom stresu i presji życiowej,
- nierozwiązane problemy psychiczne (np. depresja).
U jednej osoby nawrót może rozwijać się powoli i niezauważalnie, u innej przybrać nagłą formę w odpowiedzi na silne przeżycie emocjonalne.
Fazy nawrotu choroby alkoholowej od myśli do działania
- Faza emocjonalna – pojawiają się zmiany nastroju, napięcie, drażliwość, problemy ze snem, spadek motywacji. Osoba unika kontaktu z grupą wsparcia, przestaje dbać o codzienne rutyny trzeźwienia. Na tym etapie nie pojawia się jeszcze myśl o alkoholu, ale psychicznie zbliża się do zagrożenia.
- Faza psychiczna – zaczynają się pojawiać myśli o piciu, idealizowanie dawnych wspomnień związanych z alkoholem. Wewnętrzna walka narasta.
- Faza fizyczna – dochodzi do sięgnięcia po alkohol, czasem impulsywnie, czasem po dłuższym planowaniu.
W podobnym temacie: Jak rozpoznać alkoholika? – widoczne 4 fazy alkoholizmu
Nawrót choroby alkoholowej – objawy emocjonalne
Zmiany emocjonalne to zwykle pierwszy etap nawrotu. Choć mogą wyglądać jak „zwykłe gorsze dni”, warto im się uważnie przyjrzeć. Do najczęstszych należą:
- rozdrażnienie i napięcie emocjonalne, często bez wyraźnej przyczyny,
- spadek nastroju, apatia, pesymistyczne spojrzenie na przyszłość,
- wahania nastroju – nagłe zmiany emocjonalne bez logicznego uzasadnienia,
- poczucie osamotnienia, mimo obecności bliskich,
- niepokój i trudności ze snem, czasem koszmary senne.
Emocjonalna niestabilność często prowadzi do wycofania się z codziennych aktywności i unikania kontaktów społecznych.
Objawy behawioralne nawrotów alkoholowych
W fazie nawrotu pojawiają się także zmiany w zachowaniu, które mogą być wyraźnym sygnałem ostrzegawczym, zarówno dla samej osoby uzależnionej, jak i jej otoczenia:
- unikanie kontaktu z terapeutą lub grupą wsparcia,
- izolowanie się od bliskich, wycofywanie się z życia społecznego,
- idealizowanie dawnego picia, wspominanie „dobrych czasów”, pomijanie konsekwencji,
- zaniedbywanie obowiązków i spadek motywacji.
Takie zachowania często poprzedzają faktyczne sięgnięcie po alkohol – są sygnałem, że osoba traci kontrolę nad procesem zdrowienia.
Myślenie nawrotowe – jak je rozpoznać?
Jednym z najgroźniejszych objawów nawrotu jest myślenie nawrotowe, czyli powrót do starych schematów myślowych. Mogą to być:
- racjonalizowanie picia: „jedno nie zaszkodzi”, „zasługuję na nagrodę po takim dniu”,
- zaprzeczanie uzależnieniu: „może wcale nie jestem alkoholikiem”,
- negowanie potrzeby leczenia: „poradzę sobie sam/a”,
- obwinianie innych za swoje samopoczucie i trudności w abstynencji.
Pojawienie się takich myśli to sygnał alarmowy. Nawet jeśli osoba jeszcze nie sięgnęła po alkohol, myślenie nawrotowe może bardzo szybko przejść w działanie, jeśli nie zostanie powstrzymane.
Przeczytaj również: Manipulacje alkoholika – dlaczego alkoholicy kłamią?
Jak zapobiegać nawrotom choroby alkoholowej?
Podstawą profilaktyki nawrotu jest plan antykryzysowy, czyli konkretny zestaw działań, które osoba może podjąć, gdy poczuje zagrożenie nawrotem. Plan powinien zawierać:
- listę sygnałów ostrzegawczych – emocjonalnych, myślowych i behawioralnych,
- osoby kontaktowe, z którymi można porozmawiać w kryzysie (terapeuta, zaufani bliscy),
- bezpieczne miejsca i aktywności – np. spacer, medytacja, kontakt z naturą, spotkanie,
- numery alarmowe i informacje o najbliższych spotkaniach grup wsparcia,
- konkretne sposoby odreagowania napięcia, np. techniki oddechowe, pisanie dziennika, sport.
Co robić, gdy nastąpi nawrót choroby alkoholowej?
Nawet jeśli nawrót trwał krótko lub osoba wypiła „tylko raz”, warto potraktować to poważnie i skonsultować się z terapeutą uzależnień lub udać się na spotkanie grupy wsparcia. Im szybciej zostanie przerwana spirala picia, tym mniejsze ryzyko pogłębienia nawrotu. Wielu bliskich nie wie, jak reagować – warto ich także uczyć, czym jest nawrót choroby alkoholowej i jak mogą pomóc bez wchodzenia w rolę kontrolującą czy współuzależnioną.
Pamiętaj – nawrót choroby alkoholowej to część procesu zdrowienia
Nawrót choroby alkoholowej może budzić wstyd, poczucie winy i zniechęcenie, ale nie oznacza, że wszystkie dotychczasowe wysiłki poszły na marne. W rzeczywistości nawroty są powszechnym i naturalnym elementem wychodzenia z uzależnienia. Najważniejsze jest to, jak osoba na nie zareaguje – czy potraktuje je jako sygnał do działania, czy jako powód do starych nawyków.
Równie ciekawe: Samodzielne wyjście z uzależnienia: Czy to możliwe?